Logos Multilingual Portal

2 - ISO 2384 normu - ikinci bölüm

IçindekilerGeriIleri


2384 normunun çevirilerle ilgili zorunlu öğelere ilişkin bölümünün ardından, normun geri kalanı, daha çok sunum biçimleriyle ilgili diğer öğeleri aydınlatır.

Özgün metnin yapısına bağlı kalma

Paragraflar, numaralarına ve özgün metnin tümcelere bölünmesine sadık kalınmalıdır (kolayca anlaşılacağı gibi, bu noktada norm, teknik metinlere, başlıklara ayrılan metinlere,vb. değinmektedir.)

Çeviri ile özgün metin arasında, içeriğe ilişkin değişiklikler belirtilmeli, çıkarılan kısımlar, düzeltmeler, kısaltmalar veya metne;'İçindekiler' ya da 'Kaynakça' bölümüne yapılan eklentiler açıklanmalıdır.

Notlar ve Kaynakça

Yapıtların adı ya da makalelerin başlığı çevriliyorsa, parantez içinde özgün dildeki ad ya da başlık yazılmalıdır. Çevirmenin notları ve yorumları, sayfa sonunda ya da metnin bitiminde yer almalı, "Çevirmenin Notu" veya çevirilen dildeki benzer karşılığı ile belirtilmelidir.

Kaynakça'nın üslubu, sonraki bölümlerde açıklanacaktır. Bu konuyu düzenleyen, UNI 10168 gibi normlar vardır.

Formüller, denklemler, simgeler, ölçü birimleri

Formül, denklem, simge ve ölçü birimlerini çevirmeden aktarmak yeğlenmelidir. Olası değişiklikler not düşülerek gösterilmelidir.

Ölçü birimleri değiştirilirse, elde edilen değerler parantez içinde, belirtilen özgün ölçü birimlerinin yanında yer almalıdır.

Şekiller, şemalar, şekil adları ve tablolar

Şekilleri özgün metindeki konumlarında, değiştirmeden aktarmak yeğlenir. Teknik nedenlerden ötürü bir şekil yer değiştirirse, değişikliğin yapıldığı noktada not düşmek uygun olur.

Açıklamalar, şemalar ve benzeri bütünüyle çevrilmelidir.

Şekil ve tabloların özgün metinden olduğu gibi yansıtıldığı durumlarda, bunlara ilişkin yazı ve notların çevirilmesi gerekmektedir.

Sözcüklerin çevirilen dile uyumlandırılması (Transliterasyon)

Çeviri dili, özgün dilden farklı bir alfabe kullanıyorsa, özel adlar ve çevirisi yapılamayan sözcükler için gerekli uyumlandırma, ilgili ISO normuna uygun olarak yapılır. Örneğin, Arapça için ISO 233, Kiril alfabesi için ISO 9, İbranice için ise ISO 259 normları vardır. Sözcük değiştirilmesine ilişkin tabloları kursun daha ilerdeki bölümlerinde ele alacağız. Uyumlandırmaya ilişkin tüm normların amacı, bir alfabedeki işareti diğer alfabede karşılayacak bir işaret yaratmaktır. Aktarma konusunda ise tek amaçlanan, çeviri dilini konuşan kişinin içgüdüsel olarak anlayabileceği bir söyleyiş biçimi yaratmaktır.

Organizasyon adları ve logolar

Organizasyon adları çevirilmeden yazılır; ancak birçok dilde resmi karşılığı olan organizasyonlar, bu kuralın dışında kalır (örneğin, Avrupa Birliği, Uluslararası Sağlık Örgütü, vb.). Organizasyonun tek bir dilde resmi adı varsa, sözcüğün çevirisi, metinde geçtiği ilk kez, parantez içinde verilir. Kaynakçalarda, organizasyon adları özgün halde kullanılmalıdır.

Kısaltmalar

ISO 4 ve ISO 832 normları, kısaltmalarla ilgili bazı kurallar saptar. Kursun daha sonraki derslerinde bu konuya değineceğiz. ISO 2384, özgün metinde bir kısaltma varsa, karşılığı olan kısaltmayı çeviride belirtmek gerektiğini bildirmekle yetinir. Söz konusu kısaltma yoksa, metinde karşımıza çıkan ilk fırsatta, kısaltmanın ne anlama geldiğini açıklamak yararlı olacaktır.

Terminoloji

Bazı çevirilerde, söz konusu edilen dal ya da meslekle ilgili özel terminoloji kullanılır. Bu durumlarda, çeviri dilinde aynı derecede belirleyici ve özel olan sözcüklerin seçimine gidilmelidir. Yeni kavramlara ilişkin yeni sözcüklerle karşılaşıldığında, çeviriyi, parantez içinde, sözcüğün özgün dildeki yazılışı izlemelidir.

Yazarların kimlik bilgileri

Bir yazarın kimliği, mesleki ünvanı veya özel niteliklerinin belirtilmesi, özgün dilde yapılmalıdır (örneğin, Jr=Junior; Sr=Senior; Sn = Sayın; Bn = Bayan); çevirisi yapılan dilde, çevirilecek biçimi ile kullanımı yaygınsa, çevirilmelidir. Ünvanlar, örneğin, 'Bilim Akademisi Üyesi', çevirilmelidir. Belgenin hazırlanmasında yazarın görevine ilişkin ifadeler, hep çevirilmelidir (örneğin, 'Yayına hazırlayan'; '....tarafından güncelleştirilen').

Yeniden çevirme işlemi

Zorunlu ve isteğe bağlı açıklamalara ilişkin bölümde değinildiği gibi, daha önce çevirisi yapılmış bir metnin yeniden çevirilmesi durumunda, özgün metin ve aracı konumundaki çeviri metni konusunda bilgi verilmelidir.

Coğrafi adlar

Bazı coğrafi adlar birçok dilde farklı adlarla yer almaktadır (Londra, London, Londres, Londen, vb.); bazıları ise tek bir adla ifade edilir: bu durumda, çeviri diline uyarlanmaz, olduğu gibi aktarılır. Kaynakça'da coğrafi adlar, özgün dildeki yazılışlarıyla belirtilir, çok gerekmedikçe sözcük değişikliğine gidilmez.

Tarihler

Özgün yayının tarihi, çeviride belirtilmelidir. Özgün metnin tarihi farklı bir takvime göre belirtilmişse (Yahudi takvimi, Arap takvimi, Japon takvimi gibi), parantez içinde çevirinin yapıldığı dile ilişkin kültürün takvimindeki karşılık yazılmalıdır.

Süreli yayınların çevirisi

Özellikle birçok dilde yayın yapan dergiler gibi, ender rastlanan bazı durumlar dışında, süreli yayınların adları yalnızca özgün dilde belirtilir ve çevirisi yapılmaz. Ancak söz konusu dergi resmen izin verirse çevirisi yapılabilir.

Ayrıca, çeviride cilt, fasikül sayısı ve özgün belgede yer alan sayılar bulunmalıdır. Çevirinin yayın yılından önce, özgün metnin yayın yılı belirtilmelidir. Çevirinin yer aldığı sayfalara ilişkin açıklamaları, özgün metnin bulunduğu sayfalar izlemelidir.

Çevirmenin adı

Bir çeviride başlıca belirleyici öğeler arasında ( 'La Fédération Internationale des Traducteurs' ile UNESCO'nun uyguladığı 5 sayılı madde uyarınca), çevirmenin adı bulunmalıdır. Lisans ve benzeri belgelerin çevirisi,bu kuralın dışında kalır.

Çevirilerin yayın hakkı

Çevirinin başında, özgün metne ilişkin belirleyici öğelerle birlikte, saptanan, saklı olan veya olmayan yayın haklarını gösteren bir açıklama yer almalıdır.

 


 



IçindekilerGeriIleri