"Das Wort, als der Knotenpunkt mehrfacher Vorstellungen, ist sozusagen eine prädestinierte Vieldeutigkeit, und die Neurosen (Zwangsvorstellungen, Phobien) benützen die Vorteile, die das Wort so zur Verdichtung und Verkleidung bietet, micht minder ungescheut wie der Traum."¹

Het woord bezit als knooppunt van meerdere ideeën om zo te zeggen een gepredestineerde dubbelzinnigheid, en de neurosen (dwangvoorstellingen, fobieën) maken niet minder ongegeneerd dan de droom gebruik van de mogelijkheden tot verdichting en verhulling die het woord biedt.

In Wordfast kunnen glossaria worden gebruikt. Als men in het hoofdmenu kiest voor "Quality check" en daarna voor "Glossaries", dan verschijnt het volgende venster:

Om een glossarium te gebruiken in combinatie met Wordfast, moet men een simpel tekstbestand aanmaken (een document met de extensie .txt) waarin men de woorden kan invoeren in kolommen gescheiden door tabs (met behulp van de TAB-toets). Om dit met Word te doen hoeft men slechts een nieuw document te openen, te kiezen voor de optie "Opslaan onder andere naam" en dan het bestand in de regel "Opslaan als" een naam te geven die eindigt op .txt in plaats van op .doc (waardoor het document een Worddocument zou zijn). Men kan er nu de term in de brontaal in invoeren, gevolgd door een taal, dan de term in de doeltaal en, desgewenst nog een tab en een commentaar.

Als men later het .txt-document opent in Excel, verschijnen de termen in twee gescheiden kolommen. Opent men het echter in Word, dan blijft het document zichtbaar in de vorm waarin men het heeft aangemaakt. Om het in de vakjes van een door lijnen gescheiden tabel te zien, moet men eerst in het menu Tabellen kiezen voor de optie "Zet tekst om in tabel".

Nog een mogelijkheid die Wordfast biedt is een Excel-bestand met dezelfde structuur rechtstreeks te gebruiken: in de eerste kolom de termen in de brontaal, in de tweede kolom de vertalingen en, desgewenst, in de derde kolom eventueel commentaar.

Een derde mogelijkheid is direct gebruik te maken van de glossaria van Trados MultiTerm™ (MTW). Door tweemaal te drukken op de toetsen Control-Alt-g opent men een venster dat het hele lemma van het MultiTerm-glossarium in beeld brengt, inclusief eventuele illustraties. Als men daarentegen voor het openen van het MultiTerm-glossarium gebruik maakt van de optie "Select glossary", maakt Wordfast automatisch een versie in .text-format van het oorspronkelijke MultiTerm-bestand (.mtw) aan en gebruikt die kopie; daardoor zullen eventuele wijzigingen en bijwerkingen van het glossarium geen gevolgen hebben voor het oorspronkelijke MultiTerm-bestand, doch uitsluitend voor het glossarium in eenvoudig tekstformaat.

Als het gaat om een Word-tabel, dient men voor het opslaan van het glossarium op schijf de tabellenfunctie te selecteren (menu Tabel, optie Selecteren, suboptie Tabel), kiezen voor de optie Tabel, Zet tabel om in tekst en als afbakeningsteken de TAB te kiezen. Sla deze dan uiteindelijk op in tekstformaat via de optie Opslaan als.

Excel-tabellen moeten echter worden opgeslagen met behulp van Opslaan als, waarbij men als formaat "Tekst begrensd door tabs" kiest.

Men kan termen in hoofd- of kleine letters invoeren. Het "jokerteken" (wild card) * aan het eind van een string dient ertoe om meerdere uitgangen van eenzelfde woord in aanmerking te laten nemen (bijvoorbeeld enkelvoud / meervoud of, indien voorkomend, mannelijk / vrouwelijk / onzijdig). Hier een voorbeeld van een Engels-Frans glossarium:

Om glossaria in een taakbalk te laden en ze zo optimaal mogelijk zichtbaar te maken, drukt men op de toetsencombinatie Hoofdletter-Control-g.

Wordfast is in staat te controleren of er in de segmenten van de doeltekst woorden of uitdrukkingen voorkomen die de vertaler in een geval wil gebruiken. Om dit uit te voeren moet men een "zwarte lijst" van ongewenste woorden aanmaken en onderbrengen in een bestand in tekstformaat (met de extensie .txt). In de zwarte lijst wordt geen verschil tussen hoofd- en kleine letters gehanteerd en mag men gebruik maken van het wild card-teken* voor de diverse uitgangen van de woorden.

Vanuit het hierboven voorgestelde menu kan men twee glossaria kiezen. Hiertoe moet men klikken op "Select glossary" en daarbij de naam opgeven van het bestand dat het te gebruiken glossarium bevat. Om de inhoud van het glossarium te ordenen volstaat klikken op de functie "Sort".

Als men de optie "Use for QC" onder elk van de glossaria en het bestand met de "zwarte lijst" aanvinkt, dan controleert het programma of in elk segment van de brontekst woorden aanwezig zijn die ook deel uitmaken van het glossarium. Is dat zo, dan controleert het of in het segment van de doeltekst de term voorkomt die in het glossarium is aangegeven als vertaling. Komt het woord daarin niet voor, dan geeft het programma een waarschuwing, die de vertaler wijst op het ontbreken van een overeenkomst, en stelt hem in de gelegenheid om het segment van de doeltekst te wijzigen door de term uit het glossarium te gebruiken, dan wel geen acht te slaan op de discrepantie.

Om termen of uitdrukkingen aan het glossarium toe te voegen zonder ze speciaal op het toetsenbord in te tikken, gaat men als volgt te werk:

• kies de string van de brontekst;
• druk op Control-Alt-t;
• kies de uitdrukking die de string vertaalt in de doeltekst;
• druk nogmaals op Control-Alt-t.

De term of uitdrukking wordt nu toegevoegd. De procedure werkt ook buiten vertaalsessies op dezelfde wijze.

Het is mogelijk een woord of uitdrukking op te zoeken in een glossarium. Hiertoe plaatst men de cursor op het woord (gaat het om een uitdrukking, dan moet men die als geheel selecteren) en drukt dan op Control-Alt-g. Nu verschijnt een nieuw Word-venster met daarin alle gevallen waarin het woord of de uitdrukking voorkomt, met de desbetreffende co-tekst en vertaling. De omvang van het glossarium moet niet meer bedragen dan 200 Kb, anders verschijnt het niet op de taakbalk. Daar het om een tekstbestand gaat, dat weinig geheugen in beslag neemt, komt dit neer op een glossarium van ongeveer vijftienduizend termen.

Al naargelang de situatie kan men één of beide glossaria activeren. Gewoonlijk geeft men bij de optie "Search glossary for words at least ... letters" (Zoek in het glossarium naar woorden van tenminste ... letters), het getal 3 op. Laat men dat achterwege, dan zoekt het programma ook naar alle lidwoorden, voorzetsels en voegwoorden van twee letters (in, en, te, de, om, na enz.) en geeft aan dat er termen aanwezig zijn ook wanneer er slechts een lidwoord overeenkomt.

Wanneer de terminologieherkenning is ingeschakeld, zoekt Wordfast naar alle woorden van de brontekst die deel uitmaken van het glossarium en als het programma dergelijke woorden vindt, markeert het die in blauw. Als men nu drukt op de toetsen Control-Alt-rechts/links, dan worden de herkende termen geselecteerd. Het aldus gekozen woord wordt in een rood veld afgebeeld en op de statusbalk verschijnt de vertaling ervan. Door te drukken op Control-Alt-neer wordt de vertaling uit het glossarium ingevoegd in het segment van de doeltekst op de plaats waar de cursor zich bevindt.

Wanneer Wordfast geen overeenkomst in de glossaria tegenkomt, wordt, als de optie "Search for expressions" is aangevinkt, het zoeken in het vertaalgeheugen uitgebreid tot uitdrukkingen. Wanneer dit tot resultaten leidt, verschijnt in een apart venster de vertaaleenheid die het positieve resultaat heeft opgeleverd en wordt de gevonden uitdrukking in blauw aangegeven, alsof het een woord uit het glossarium was.

Deze functie heeft als doel hulp te bieden aan de vertaler die regelmatig veel voorkomende uitdrukkingen tegenkomt die hij niet in het glossarium wil inbrengen, maar waarvan het wel handig is ze kant en klaar vertaald te krijgen. Wanneer het zoeken naar uitdrukkingen een positief resultaat oplevert, kan men dit selecteren, kopiëren en in het gewenste segment van de doeltekst plakken.

FREUD SIGMUND, Die Traumdeutung (1902),