"Der Fall war nun, zusammengehalten mit meinen sonstigen Erfahrungen, sehr lehrreich; er zeigte in gleichsam mehrsprachiger Übersetzung verschiedene Reaktionsweisen des psychischen Apparats auf dieselbe erregende Vorstellung."1
Het geval was, in verband gezien met mijn overige ervaringen, heel leerzaam; het liet in een als het ware meertalige vertaling verschillende wijzen zien waarop het psychisch apparaat op dezelfde emotionerende voorstelling reageert.
De vorige les eindigde met het overzicht van onze zoekopdracht naar "finer Points" in het British National Corpus. Laten we nu bekijken hoe dit resultaat kan worden gebruikt om de betekenis van de uitdrukking te reconstrueren. Sommige van de gevonden zinnen geven ons niet de zekerheid dat het om een precies bepaalde betekenis gaat. Totdat we komen bij: "Once the topics are agreed, questions will be asked which will fill in the finer points of the hypotheses". In dit geval lijkt de uitdrukking te kunnen worden vertaald met "details" of «bijzonderheden», en wel op deze wijze: "Als de onderwerpen eenmaal zijn vastgesteld, zullen vragen geformuleerd worden om de bijzonderheden van de hypothesen nader in te vullen". Nu wil ik kijken of deze vertaling ook de volgende gevallen waarin de uitdrukking voorkomt bevredigend kan worden gebruikt. Het lijkt me dat de vertaling in alle volgende zinnen voldoet, tot ik uiteindelijk kom bij "Once you are familiar with the basic workings, don't forget to go back to the manual to learn about the program's finer points", waar mijn veronderstelling duidelijk lijkt te worden bevestigd, daar de "finer points" tegenover de "basic workings" worden gesteld.
Bovendien merk ik op dat het werkwoord dat de "finer points" regeert veelal "to discuss" of iets dergelijks is (dit zien we in zeven gevallen op het totaal van vijftig); ik veronderstel nu dat de optimale vertaling in deze gevallen kan zijn «iets tot in de kleinste details bespreken», en probeer deze zeven gevallen naast elkaar te zetten om te controleren of de hypothese uitkomt. Tenslotte concludeer ik dat de vertaling klopt.
Nu wil ik antwoord geven op de tweede vraag die ik me aan het begin van de vorige les had gesteld, dat wil zeggen, of "finer points" een collocation is, dat wil zeggen een soort "verplichte combinatie" van dit adjectief met dit substantief. Om deze hypothese te controleren probeer ik een zoekopdracht los te laten op hetzelfde corpus waarin ik "points" vervang door "details", het andere alternatief dat de raadpleging van de Cambridge Dictionary naar boven bracht. Dit is het resultaat van de opdracht:
Results of your search
Your query was
finer details
Only 18 solutions found for this query
AA1 744 The finer details will have to be added at a later date when experience of operating in a contract culture has been gained.
ALK 24 Moreover, he learned from his own experience that the most profitable truths were not the finer details of theology but the great essential teachings of Christianity.
B33 367 On quieter days the clinical teacher will have time to discuss the finer details of care and relate them to the needs of the patient.
C8M 535 But the finer details concerning the interaction between specific varieties of vine and particular types of soil are an area of knowledge which is still in need of serious research.
C8P 86 Before you start to make the invitations, discuss all the finer details about what is to go in them, then buy all the things you will need like coloured card, felt tip pens, sharp scissors, scotch tape, ruler, compass (pair of compasses) for making circles, and envelopes.
C9H 672 Although Chadwick was gigging, it seems, for six or seven years before the conception of The House Of Love, he's a touch loath to reveal the finer details of his musical past.
CBG 1110 Forest want an answer from Keane by the end of this week and he has asked for an extra couple of days to iron out the finer details.
CHT 796 The curricula and finer details of National Board approved programmes still have to be fully considered and agreed.
CHV 916 Sheer weight of dollars forced the ARFU to change hose broadcasters and the finer details, such as broadcasting times, have yet to be finalised.
CJ3 701 Although the pied flycatcher's adultery has been known about since 1950, it is only in the last few years that the scientist Rauno Alatalo and his colleagues, studying pied flycatchers in Sweden, have begun to unravel the finer details.
CLU 77 The team at Marham, overseen by Fred Beamish, have produced an aircraft which they proudly boast is one of the best preserved in the country and wish to express their thanks for their help to Pat Waterhouse, a former RAF sergeant painter and finisher now with the RAF Museum at Cardington, who provided invaluable help, Colin Jardine, manager of the Product Support Dept at BAe Manchester who provided all the technical drawings for the finishings and markings, and Sgt Tom Patel at RAF St Athan who supplied all the necessary stencils, enabling all the finer details to be added.
EA5 1366 We've been sent to sort out the finer details,'; Freddie said with a flash of inspiration.
ECT 351 It is certainly worth paying a little extra for better cloth, finer details and a better cut.
GUA 2292 Finer details of plumage only visible at close range.
HA7 1165 There are a few finer details to be worked out, a couple of modifications and so on, and some more costing.
JY2 666 Apart from the finer details of the carving, which she hadn't stopped to note, all the doors looked alike.
K51 991 The finer details of the proposals from Environment Secretary Michael Heseltine still have to be ironed out.
K97 12550 Les likes to be a perfectionist and when he shows you around his houses he enjoys pointing out those finer details which he believes give his homes that little extra which means so much.
Als ik op de plaats van "details" de substantieven invoer die het woordenboek geeft als synoniemen voor dit woord, dat wil zeggen:
particular,
fact,
information,
minutiae,
niceties
en deze woorden in combinatie met "finer" voorleg aan het British National Corpus, dan krijg ik telkens weer geen enkele ‘match’ aangereikt. Op dat moment heb ik een vrij helder beeld gekregen van zowel de betekenis van de uitdrukking als van haar status in de Engelse taal:
- "finer points" is een standaardcollocatie, en met 79 voorbeelden de meest gebruikelijke;
- "finer details" is een andere standaardcollocatie, maar is minder gebruikelijk; ze heeft min of meer dezelfde betekenis;
- "finer particulars" en de overige combinaties zijn geen standaardcollocaties en zijn nogal zeldzaam als ze al gedocumenteerd zijn.
Ook het internet als geheel kan beschouwd worden als een gigantisch elektronisch corpus. Er bestaan echter wezenlijke verschillen tussen beide corpora, en ik wil hier wijzen op twee ervan:
- het BNC is door experts opgezet, die bewust registers en herkomst van de teksten hebben gedoseerd; internet is echter, om zo te zeggen, een spontaan ontstaan corpus, waar men het risico loopt dat informele registers de overhand hebben, omdat er bijvoorbeeld geen door auteursrechten beschermde literaire werken op staan;
- het BNC bestaat uit overwegend Brits Engels, terwijl het internet overheerst wordt door twee andere talen: de ene is het Amerikaanse Engels (tot niet lang geleden was het merendeel van de sites gevestigd in de Verenigde Staten), de andere het zogenaamde "internationale Engels", dat wil zeggen het Engels zoals dat wordt geschreven door wereldburgers die het Engels niet als hun moedertaal hebben.
Dit vooropgesteld, is het echter volkomen waar dat men een gewone zoekmachine kan gebruiken om een zoekopdracht (een query) op te geven op het internet-corpus, al was het maar om zich bij benadering een idee te kunnen vormen van de gebruiksfrequentie van bepaalde tekstdelen (strings). Om een bevestiging te verkrijgen voor mijn eerdere hypothesen, geef ik de aangegeven collocaties op aan een zoekmachine, tussen aanhalingstekens, ten einde alleen die gevallen te genereren waarin beide woorden feitelijk naast elkaar staan in de door mij opgegeven volgorde:
finer points levert 152.000 resultaten op
finer details levert er 51.400 op
finer particulars 32 (overwegend uit sites van niet-Engelstalige landen, wat een verklaring vormt voor de ongewone collocatie)
finer facts 59
finer information 479, vooral in vaktalige contexten
finer minutiae 13
finer niceties 35
In ons specifieke geval worden dus de met behulp van het British National Corpus verkregen resultaten ook in mondiaal verband bevestigd, met enkele extra details.
In dit geval ging het om een vertaalprobleem dat een collocatie betrof: er speelde geen probleem op het gebied van begrip van de betekenis van de afzonderlijke woorden waaruit de tekst bestond (de woorden fine en point), maar het probleem vloeide voort uit de combinatie ervan en de semantische veranderingen die deze combinatie met zich meebracht.
In de volgende les gaan we nader aan het werk met de contextuele betekenis, waarbij we van andersoortige voorbeelden gebruik zullen maken.
Bibliografische verwijzingen
FREUD SIGMUND, Die Traumdeutung (1902),
Frankfurt am Main, Fischer Taschenbuch Verlag, 1991 (Zwölfte, unveränderte Auflage 2005) ISBN 3-596-10436-X
FREUD SIGMUND, The Interpretation Of Dreams, translated by A. A. Brill, London, G. Allen & company, 1913.
1 Freud 1991: 267.
|
