Nadat we in het vorige hoofdstuk de voor vertalingen verplichte elementen hebben besproken, gaan wij nog in op de resterende aspecten van norm 2384, die vooral de presentatie betreffen.

CONFORMITEIT AAN DE STRUCTUUR VAN HET ORIGINEEL

De indeling in paragrafen en de eventuele bijbehorende nummering moeten worden aangehouden (het zal duidelijk zijn dat hierbij wordt gedacht aan technische teksten, bestekken e.d.), evenals de onderverdeling van de originele tekst in volzinnen.

Eventuele verschillen in de inhoud van vertaling en origineel moeten worden aangegeven, waarbij men dient toe te lichten of het gaat om weglatingen, correcties, inkortingen van of toevoegingen aan de tekst, de inhoudsopgave of de bibliografie.

NOTEN EN BIBLIOGRAFIE

Als titels van werken en artikelen worden vertaald, moeten tussen haakjes de titels in de oorspronkelijke taal worden toegevoegd. Noten en commentaar van de vertaler moeten onderaan de pagina of aan het eind van de tekst worden aangebracht, met een aanduiding als «Noot van de vertaler» of iets dergelijks eraan toegevoegd in de doeltaal.

Voor wat de vorm betreft waarin de bibliografie moet worden opgesteld, verwijzen wij naar een volgende les. Ook hier bestaan normen voor, met name de norm UNI 10168.

FORMULES, VERGELIJKINGEN, SYMBOLEN EN MAATEENHEDEN

Formules, vergelijkingen, symbolen en maateenheden worden bij voorkeur onvertaald overgenomen. Eventuele afwijkingen van deze regel moeten in een noot worden toegelicht.

Als de maateenheden worden omgerekend, moeten de aldus verkregen waarden, tussen haakjes, vergezeld gaan van de oorspronkelijke maateenheden.

FIGUREN, LEGENDA'S, TITELS VAN FIGUREN EN TABELLEN

Het verdient de voorkeur om figuren over te nemen op de wijze en de plaats waarop ze in het origineel staan. Als om technische redenen een figuur moet worden verplaatst, moet op de plaats van de tekst waar ernaar wordt verwezen een nadere verwijzing worden ingelast.

Bijschriften, legenda's en dergelijke dienen geheel te worden vertaald.

Als figuren of tabellen direct uit het origineel worden overgenomen, moeten de bijbehorende teksten en noten worden vertaald.

TRANSLITERATIE

Alle normen voor transliteratie hebben als doel overeenkomst te creëren tussen tekens in het ene alfabet en het andere. Bij transcriptie beperken wij ons echter tot een poging om de klanken op een voor de spreker van de doeltaal intuïtief begrijpelijke wijze weer te geven. Wanneer voor de vertaling een ander alfabet wordt gebruikt dan voor het origineel, moet de transliteratie van niet vertaalde eigennamen en woorden worden uitgevoerd conform de overeenkomstige ISO-norm. Zo bestaat bijvoorbeeld voor het Arabisch de ISO-norm 233, voor Cyrillische alfabetten de ISO-norm 9 en voor het Hebreeuwse alfabet ISO 259. Op de transliteratietabellen komen wij terug in een latere les van deze cursus.

NAMEN VAN ORGANISATIES EN LOGO´S

Namen van organisaties moeten zonder vertaling worden overgenomen, tenzij het gaat om organisaties met een officiële naam in verschillende talen (bijvoorbeeld Europese Unie, Internationale Rode Kruis). Wanneer de organisatie haar officiële naam in één taal heeft, mag de eerste keer dat de naam in de tekst voorkomt tussen haakjes de vertaling van die naam in de doeltaal worden toegevoegd. Bij bibliografieën moeten de namen van organisaties worden weergegeven in de originele schrijfwijze.

AFKORTINGEN

De normen ISO 4 en ISO 832 stellen een aantal regels vast voor afkortingen. Daarop komen wij terug in een volgende les van deze cursus. De ISO-norm 2384 beperkt zich tot de aanbeveling om, wanneer in het origineel een afkorting voorkomt, de overeenkomstige vertaling ervan over te nemen. Als deze niet bestaat, verdient het aanbeveling de afkorting te verklaren bij de eerste keer dat ze in de tekst voorkomt.

VAKTAAL

In sommige vertalingen wordt gebruik gemaakt van terminologie die eigen is aan de discipline of aan het beroep waarmee de tekst verband houdt. In deze gevallen verdient het aanbeveling zoveel mogelijk gebruik te maken van overeenkomstige specifieke termen in de doeltaal. Indien men neologismen tegenkomt die overeenkomen met nieuwe concepten en begrippen, kan men beter aan de vertaling tussen haakjes de term in de oorspronkelijke taal toevoegen.

AANDUIDING VAN DE AUTEURS

Nadere aanduidingen of titels e.d. van een individuele auteur, zoals Jr. (junior), Sr. (Senior), het Nederlandse Drs. of het Italiaanse Dott. (dottore), moeten in de originele taal worden aangehouden of, indien in de doeltaal een gangbaar equivalent bestaat, in vertaalde vorm. Eretitels zoals "Lid van de Koninklijke Academie van Wetenschappen", moeten worden vertaald; eveneens moeten uitdrukkingen worden vertaald die verwijzen naar de rol van de auteur bij de verzorging van de tekst (zoals uitgegeven door, editie bijgewerkt door).

HERVERTALING

Zoals reeds in les 1 is opgemerkt bij het aangeven van de verplichte en facultatieve gegevens, moet in geval van een tekst die zelf een vertaling uit een andere brontaal is, rekenschap worden gegeven van de intermediaire vertaling en het origineel.

AARDRIJKSKUNDIGE NAMEN

Sommige plaatsnamen hebben in verschillende talen afwijkende namen (bijvoorbeeld: Londen, London, Londres, Londra, enz.), terwijl andere slechts in één vorm bestaan: in dit laatste geval moeten ze niet worden aangepast aan de doeltaal (de taal van de vertaling), maar gewoon worden overgenomen. In een bibliografie moeten plaatsnamen altijd in de brontaal (de originele taal) worden aangegeven, eventueel in transliteratie.

DATA

De publicatiedatum moet in de vertaling worden vermeld. Wanneer in het origineel een kalender wordt gebruikt die verschilt van de onze (zoals de Juliaanse, de joodse, de islamitische of de Japanse), moet tussen haakjes het jaar in de tijdrekening van de cultuur van de vertaling worden toegevoegd.

VERTALINGEN VAN TIJDSCHRIFTEN

De meeste namen van tijdschriften bestaan slechts in één taal, de brontaal, en mogen slechts met officiële toestemming van het tijdschrift in kwestie worden vertaald. Een uitzondering hierop vormen de meertalige tijdschriften.

Bij de vertaling moeten ook de nummers van delen, afleveringen e.d. van het originele document worden aangegeven. Vóór het jaar van publicatie van de vertaling moet het jaar van publicatie van het originele tijdschrift worden aangegeven. De vermelding van de pagina´s waarop de vertaling zich bevindt moet worden gevolgd door die van het origineel.

NAAM VAN DE VERTALER

Bij de gegevens die essentieel zijn voor de bepaling van een vertaling hoort ook de naam van de vertaler te worden aangegeven, (conform de uitspraak van de FIT, de Fédération Internationale des Traducteurs, en conform aanbeveling 5 die is overgenomen door de UNESCO), met uitzondering van de vertaling van octrooien en dergelijke.

COPYRIGHT OP VERTALINGEN

Bij de gegevens van de vertaling dient naast de gegevens ter identificatie van het origineel ook een verklaring ten aanzien van de al dan niet exclusieve rechten op de vertaling te zijn opgenomen.

Bibliografie

International Organization for Standardization (ISO),
Documentation - Presentation of translations, Genève, © 1977.

http://www.iso.ch
http://www.unicei.it