«possiamo dire che la rappresentazione effettuata dal lavoro onirico, che non è mai nemmeno stata intesa per essere compresa, non impone al traduttore difficoltà maggiori di quelle imposte dagli antichi scrittori con i geroglifici ai loro lettori»¹.

Een andere zeer nuttige functie van het Logos woordenboek is de mogelijkheid toegang te krigjen tot definities van de opgenomen woorden, net als bij een eentalig woordenboek. Het verschil is hier dat, daar het om een meertalig worodenboek gaat, er voor elk van de aanwezige talen één definitie wordt gegeven. Laten we een praktisch voorbeeld geven.

Ik zoek in het woordenboek het woord "huis". Er verschijnt een die de verftaling van dat woord in een lange reeks talen geeft:

Zoals men kan zien, zijn er 108 vertalingen van "huis", somige waarvan naast de naam in een groen vakje de letter "L" bevatten. Om precies te zijn, levert dit geval voor 18 talen een definitie op. Natuurlijk hangt dat af van het feit dat tot op heden voor de negentig andere talen geen coauteur de mogelijkheid heeft gehad om de definitie in zijn taal in te voegen.

Er valt ook op dat het woordenboek voor de zogenaamde kleinere talen zijn beperkingen heeft. Zoekt men op minder gebruikelijke woorden (huis behoort tot de meest voorkomende woorden en bestaat in vrijwel elke taal), dan krimpt de lijst in. Men ziet ook dat voor dergelijke talen makkelijk een fout kan optreden: zo is in het Fries de vorm "huis" opgenomen, terwijl deze in werkelijkheid "hûs" moet zijn. Kennelijk is de Nederlandse vorm meegelift naar Fryslân. Ik zou daarom adviseren het woordenboek niet te gebruiken als men (bijvoorbeeld) een goed Fries woordenboek bij de hand heeft. Ook is het palet van talen wat beperkt; terwijl streektalen uit Italië, en vooral uit de regio Emilia-Romagna, waar Logos is gevestigd, uitstekend vertegenwoordigd zijn, ontbreken bijvoorbeeld het Witrusssich, het Azeri, het Georgisch en het Armeens, naast een taal als het Thai, en is alleen het klassiek Arabisch opgenomen, dus niet de sterk ervan verschillende talen van bijvoorbeeld de Maghreb.²

Klikken we op de L bij het woord "house", dan elzen de de volgende definitie: "A structure serving as a dwelling for one or more persons". Hetzelfde kunnen we voor de ander beschikbare talen doen:

casa Costruzione eretta dell'uomo per abitarvi.

casa Lugar construido bajo condiciones de habitabilidad

maison Bâtiment destiné au logement

дом Здание, строение, предназначенное для жилья

shtëpi Ndërtesë e lartë e njeriut për të banuar

etxe Sukaldean, sua dagoen tokia

domo Konstruo por homloĝado

talo Asumista varten oleva rakennus. Koti: paikka, jossa henkilö asuu

casa Construción erixida por alguén para habitar nela

haz állandó lakóhelynek való épület

cà carbòuna

кућа Објекат за становање

dom Budova urèená na bývanie ludí

Op deze wijze vormt het Logos woordenboek voor de talen waarin het ebschikbaar is, een vorm van woordenboek dat de zelfde veelzijdigheid heeft als een meertalig, maar dezeflde precisie van definities van een eentalig woordenboek of verklarend woordenboek.

We zullen nu kijken naar andere worodenboeken die vrij online raadpleegbaar zijn via de internet-verbinding.

Een heel interessante site is die van Bartleby (genoemd naar het personage uit het beroemde verhaal van Melville), dat zich bevidnt op het adres www.bartleby.com. Dit is een zoekmachine die is aangelsoten op talrijke naslagwerken: Columbia Encyclopedia, 6th ed. 2001. The Encyclopedia of World History, 6th ed. 2001. The New Dictionary of Cultural Literacy, 3rd ed. 2002. The Columbia Gazetteer of North America. 2000. The World Factbook. 2003. American Heritage(r) Dictionary of the English Language, 4th ed. 2000. Roget's II: The New Thesaurus, 3rd ed. 1995. Roget's International Thesaurus of English Words and Phrases. 1922 Bartlett, John. 1919. Familiar Quotations, 10th ed. The Columbia World of Quotations. 1996. Simpson's Contemporary Quotations. 1988. Respectfully Quoted: A Dictionary of Quotations. 1989. American Heritage(r) Book of English Usage. 1996 The Columbia Guide to Standard American English. 1993. Fowler, H. W. 1908. The King's English, 2nd ed. Mencken, H.L. 1921. The American Language: An Inquiry into the Development of Quiller-Couch, Sir Arthur. 1916. On the Art of Writing. Quiller-Couch, Sir Arthur. 1920. On the Art of Reading. Sapir, Edward. 1921. Language: An Introduction to the Study of Speech. Strunk, William, Jr. 1918. The Elements of Style. The Bible. 1999. King James Version. Brewer, E. Cobham. 1898. Dictionary of Phrase and Fable. Bulfinch, Thomas. 1913. The Age of Fable. Frazer, Sir James George. 1922. The Golden Bough: A Study in Magic and Religion, Abridged ed. Cambridge History of English & American Literature (18 vols.). 1907-21. Eliot, Charles W., ed. 1909-17. The Harvard Classics and Harvard Classics Shelf of Fiction. Eliot, T.S. 1920. The Sacred Wood. Shakespeare, William. 1914. The Oxford Shakespeare. Van Doren, Carl. 1921. The American Novel. Gray, Henry. 1918. Anatomy of the Human Body, 20th ed. Farmer, Fannie Merritt. 1918. The Boston Cooking-School Cook Book. Post, Emily. 1922. Etiquette. Robert, Henry M. 1915. Robert's Rules of Order Revised. Inaugural Addresses of the Presidents of the United States. 1989. Bryan, William Jennings, ed. 1906. The World's Famous Orations.

Als we een woord invoeren in het zoekvenster van het programma, stelt de zoekmachine zich automatisch in op die werken die antwoord kunnen geven op de vraag van de gebruiker. Als ik bijvoorbeeld in het venster het adjectief "highfalutin" intoets, krijg ik een resultaat als het volgende:

Door te klikken op het symbool van de luidspreker kan ik ook luisterren naar de correcte uitspraak van het woord, iets dat zeer nuttig is. In dit geval is de definitie afkomstig uit de American Heritage Dictionary. Nog een voorbeeld. Gesteld dat ik de zin "pride before a fall" heb gevonden in een eigentijdse Amerikaanse roman. Hoewel de betekenis van de afzonderlijke woorden vrij duidelijk is, merk ik dat het een impliciet citaat moet zijn, maar weet niet uit welke tekst dit afkomsitg is. Laten we eens zien welke resultaten ik bereik als ik de zin invoer op de stie van Bartleby:

1) Pride goeth before a fall. The New Dictionary of Cultural Literacy, Third Edition. 2002
...Pride goeth before a fall People who are overconfident or too arrogant are likely to fail. This saying is adapted from the biblical Book of Proverbs. 1...

2) 51873. Shakespeare, William. The Columbia World of Quotations. 1996
...NUMBER:51873 QUOTATION:Pride must have a fall. ATTRIBUTION:William Shakespeare (1564-1616), British dramatist, poet. King Richard, in Richard II, act 5, sc. 5, l....

3) To God and Ireland True by Ellen O'Leary. Edmund Clarence Stedman, ed. 1895. A Victorian Anthology, 1837-1895
...in the prison died, And though my tears fall thick and fast I think of him with pride: Ay, softly fall my tears like dew, 5 For one to God and Ireland true. I love...

4) 1079. A Conjecture by Charles Francis Richardson. Stedman, Edmund Clarence, ed. 1900. An American Anthology, 1787-1900
...erewhile, by Trojan wall 5 Had fiercely fought for Grecian glory, Beheld the pride of Priam fall, And home in Athens told the story, Whether we, wandering in the...

5) 366. Shepherd Boy sings in the Valley of Humiliation. John Bunyan. The Oxford Book of English Verse
...HE that is down needs fear no fall, He that is low, no pride; He that is humble ever shall Have God to be his guide. I am content with what I have, 5 Little be it...

6) Ezekiel 30. The Holy Bible: King James Version.
...fall with them by the sword. 6 ¶ Thus saith the LORD; They also that uphold Egypt shall fall; and the pride of her power shall come down: from the tower of Sy-e'ne...

7) 1 Timothy 3. The Holy Bible: King James Version.
...how shall he take care of the church of God?) 6 not a novice, lest being lifted up with pride he fall into the condemnation of the devil. 7 Moreover he must have...

8) 624. The Columbia World of Quotations. 1996
...NUMBER:624 QUOTATION:Pride goeth before destruction, and an haughty spirit before a fall. ATTRIBUTION:Bible: Hebrew Proverbs, 16:18....

Wil ik nu de Nederlandse vertaling, dan klik ik op het venster dat de taal aangeeft, kies "Nederlands" en krijg he tvoglende resultaat:

Er is voor het Nederlands maar één versie beschikbaar, voor sommige andere talen meerdere. Ik heb nu alle gegevens die ik nodig heb voor mijn vertaling.

In de volgende les gaan we verder met de online beschikbare hulpmiddelen voor de vertaler.

,