"Ja die unbefangenen Träume Gesunder enthalten oft eine viel einfachere, durchsichtigere und mehr charakteristische Symbolik als die neurotischer Personen, in denen sie infolge der stärker wirkenden Zensur und der hieraus resultierenden weitergehenden Traumenstellung häufig gequält, dunkel und schwer zu deuten ist".1
De onbevangen dromen van gezonde individuen bevatten namelijk vaak een veel eenvoudiger, doorzichtiger en meer kenmerkende symboliek dan die van neurotische personen, in wie ze door de sterkere censuur en de daardoor veroorzaakte verdergaande vervorming van de droom vaak gekweld, donker en moeilijk te duiden is.
Een andere groep telematische hulpmiddelen die van bijzonder nut kan zijn voor vertalers vormen de vaktalige en technische woordenboeken. Voor de vaktaal is de mogelijkheid van een telematische publicatie soms de ideale oplossing, doordat een uitgave op papier wegens het geringe aantal specialisten in de sector financieel en economisch niet haalbaar kan zijn.
Er bestaan ook op dit gebied sites en metasites: deze laatste zijn virtuele plaatsen waarop niet de hulpmiddelen zelf, maar hun adressen worden bijeengebracht, een soort knooppunten van waaruit de toegang tot de hulpmiddelen vergemakkelijkt wordt.
Een van die metasites is Language Automation, met als adres www.lai.com. Vanuit de startpagina kan men klikken op "companion", en dan bevindt men zich op The translator’s home companion, een van de nuttigste pagina’s voor vertalers ter wereld. Op deze pagina vindt men aan de linkerkant bij de opties onder meer "glossaries", dat naar de lijst voert van talen waarvoor woordenlijsten beschikbaar zijn:
Afrikaans Albanian Algerian Arabic Artificial Languages Basque Belorussian Breton Bulgarian Catalan Chechen Chinese Czech Danish Dutch English Estonian European Union Finnish French Gaelic Georgian German Greek Hawaiian Hebrew Hindi Hungarian Icelandic Indonesian Italian Jamaican Japanese Korean Latin Lithuanian Malay Maltese Maori Multilingual and Other Language Dictionaries Native American Norwegian Polish Portuguese Romanian Russian Sanskrit Sign language Slovak Slovene Somali Spanish Sumerian Swahili Swedish Tagalog Thai Turkish Ukrainian Urdu Vietnamese Welsh Yiddish
Alsmede naar de onderwerpen waarvoor woordenlijsten aanwezig zijn:
Architecture Art Automotive Aviation Biology Boating Botany Business Chemistry Computing Education Energy Engineering Environment Finance Food Fun stuff Health History Horses Insurance Internet Law Library and Information Sciences Linguistics Literature Mathematics Media Medicine Meteorology Military Pharmacology Politics Religion Science Slang Space Sports Technical Telecommunications Wine
Natuurlijk zijn deze selecties van onderwerpen erg algemeen en als men er één ervan nader bekijkt, vindt men diverse vertakkingen. Zo vinden we binnen de sector "telecommunications" de woordenlijst "termite", van de International Telecommunication Union. Geven we een bepaald woord op aan de zeer efficiënte zoekmachine, dan worden we direct doorgezonden naar de geldende internationale regelgeving die de voornaamste bron vormt van de hele terminologie. Op deze wijze profiteren we niet alleen van het voordeel toegang te hebben tot de primaire bron, maar ook van het feit dat we over de gebruikscontext kunnen beschikken.
Vanuit de sectie talen kunnen we door op een willekeurige taal te klikken toegang krijgen tot onder meer een van de meest veelzijdige woordenboeken die ik ooit heb leren kennen, het Tsjechische woordenboek Multilingual dictionary, op de site http://www.slovnik.cz/. Het geeft vertalingen in het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Spaans, Russisch en Latijn van Tsjechische woorden en omgekeerd. De grote hoeveelheid technische termen die het woordenboek bevat is indrukwekkend. Het gebruik is helemaal gratis, want het financiert zichzelf door middel van reclame. Als men als voorbeeld de combinatie Latijn-Tsjechisch raadpleegt, komt men te weten dat "vriend" in deze talen amicus – přítel luidt.
Op het adres http://www.uwasa.fi/comm/termino/collect/, dat overeenkomt met een pagina van het portaal van de universiteit van Helsinki, treft men een soortgelijke faciliteit aan.
De startpagina is in twee delen onderverdeeld: links ziet men de tekst: Word on line. General language. Dictionaries, gevolgd door een venster van de zoekmachine. Daar rechttegenover aan de rechterzijde staat geschreven Term on line. Special language. Glossaries, gevolgde door een venster van de zoekmachine. De site vraagt dus alleen om een initiële keuze te maken tussen woorden (die dus afkomstig zijn uit de gewone, algemene taal) of termen (dus om woorden uit een vaktaal).
Ook de benadering van beide zoekmachines is verschillend: de eerste vraagt u allereerst om een taal te kiezen, terwijl de tweede vraagt om te kiezen voor een sector. Reeds uit deze opzet kan men opmaken dat in het tweede geval de keuze van de sector prevaleert boven die van de taal, in de zin dat als iemand die op bepaald vakgebied werkt een term in een bepaalde taal leert kennen, hij die kennis zonder veel problemen naar andere talen zal meenemen.2
Kies ik bijvoorbeeld links op de pagina "sign language", dan kan ik op de pagina die dan verschijnt kiezen uit de volgende links:
American Sign Language: A Basic Dictionary of ASL Terms.;[ok 6.2.2004 tp]; ASL Finger spelling page.;[ok 6.2.2004 tp]; American Sign Language Browser. by Michigan State University Communication Technology Laboratory.;[ok 6.2.2004 tp]; Blissymbolics Communication International.;[ok 6.2.2004 tp]; Deaf World Web. Multilingual Sign Language Browser.;[ok 6.2.2004 tp]; The Deafblind Manual Alphabet. A-Z to Deafblindness. by James Gallagher.;[ok 6.2.2004 tp]; Basic signs for BSL. British Sign Language. Signlanguage.web.;[ok 6.2.2004 tp]; Deutsches Fingeralphabet. German Manual Alphabet. by Institute of German Sign Language and Communication of The Deaf.;[ok 6.2.2004 tp]
Als ik echter rechts op de startpagina kies voor een sector, bijvoorbeeld "European Union", dan verschijnt een link naar de site van het TIS, Terminological Information System, op het adres http://tis.consilium.eu.int/utfwebtis/frames/introfsEN.htm, dat de vereenvoudigde versie van de terminologische database vormt waarmee de vertalers op het Algemeen Secretariaat van de Raad van de Europese Unie werken.
Om nog even in de sfeer van de EU te blijven: een zeer populair meertalig glossarium is Eurodicautom, met als adres:
http://europa.eu.int/eurodicautom/Controller. Zo ziet het zoekscherm van de home page eruit:
[Gianluca per favore metti qui l’ill. come nella lez. originale]
Zoals men ziet, moeten de taal van de brontekst en die van de doeltekst worden opgegeven (maar men kan ook meer dan één doeltaal invoeren). Als men een specifieke zoekactie naar een bepaald onderwerp uitvoert, en alleen maar vaktalige vertalingen wil verkrijgen, kan men ook een "subject" aangeven en zo het zoeken beperken tot die bepaalde sector. Het is noodzakelijk in het menu "hitlist" een van de opties uit te kiezen, anders zal het resultaat onbevredigend blijken.
Als ik bijvoorbeeld als source language het Italiaans kies en als target language het Engels, en vraag om het woord "digitale" te vertalen, dan krijg ik zeer veel vertalingen, vooral van "digital" in verschillende combinaties. Geef ik als sector daarentegen de geneeskunde op, dan krijg ik veel minder antwoorden, maar wel alle vaktalig van aard:
herpes digitale herpes digitalis; agnosia digitale finger agnosia; lettore digitale digital read-out; impronta digitale ridges of fingertips; unità di digitale digitalis units; radiologia digitale; digital radiology; angiografia digitale digital angiography; ippocratismo digitale Hippocratic finger; plastica digitale di Huber Huber finger plasty; angiografia digitale a sottrazione digital subtraction angiography; angiografia digitale per via venosa digital subtraction angiography; arteria digitale plantare del quinto dito plantar artery of the fifth fibular digit; arteria digitale plantare mediale dell'alluce plantar artery of the tibial hallux
In de volgende les zullen we het onderzoek naar telematische hulpmiddelen voor vertalers voortzetten door nader stil te staan bij vaktalige woordenboeken.
Bibliografische verwijzingen
EURODICAUTOM beschikbaar op het world wide web op het adres
http://europa.eu.int/eurodicautom/Controller, geraadpleegd op 17 mei 2004.
FREUD SIGMUND, Die Traumdeutung (1902),
Frankfurt am Main, Fischer Taschenbuch Verlag, 1991 (Zwölfte, unveränderte Auflage 2005) ISBN 3-596-10436-X
FREUD SIGMUND The Interpretation Of Dreams translated by A. A. Brill London G. Allen & company 1913.
LANGUAGE AUTOMATION, beschikbaar op het world wide web op het adres www.lai.com, geraadpleegd op 17 mei 2004.
MULTILINGUAL DICTIONARY beschikbaar op het world wide web op het adres www.slovnik.cz, geraadpleegd op 17 mei2004.
TERMINOLOGICAL INFORMATION SYSTEM, beschikbaar op het world wide web op het adres http://tis.consilium.eu.int/utfwebtis/frames/introfsEN.htm, geraadpleegd op 17 mei 2004.
TERMINOLOGY COLLECTION. ONLINE DICTIONARIES, beschikbaar op het world wide web op het adres http://www.uwasa.fi/comm/termino/collect/, geraadpleegd op 17 mei 2004.
1 Freud 1991: 374.
2 Een voorbeeld ter verduidelijking. Een bedrijf waarvoor ik als tolk en vertaler heb gewerkt bestelde veel machines in Italië. Italiaanse technici kwamen dus regelmatig over voor installatie en onderhoud. Zij namen ook hun eigen apparatuur mee. Communicatie met de Nederlandse werknemers was geen probleem, want dezen maakten zich in korte tijd allerlei, ook gecompliceerde, Italiaanse technische termen eigen, wat het werk voor de tolk aanmerkelijk verlichtte - vert.
|
|
