"Übrigens hängt der Traum so innig am sprachlichen Ausdruck, daß Ferenczi mit Recht bemerken kann, jede Sprache habe ihre eigene Traumsprache. Ein Traum ist in der Regel unübersetzbar in andere Sprachen".¹

Overigens is de droom zo nauw verbonden met de verbale uiting, dat Ferenczi terecht opmerkt dat elke taal haar eigen droomtaal heeft. Een droom is in de regel niet vertaalbaar in andere talen.

In deze les gaan we ons bezighouden met andere eigenschappen van de Google-zoekmachine die het werk voor de vertaler kunnen vergemakkelijken door hem in staat te stellen zich beter te documenteren. We mogen niet vergeten dat er met de dag meer op het web komt te staan doordat telkens nieuwe teksten worden toegevoegd.

Daar de zoekmachine het voornaamste zoekwerktuig vormt voor de gebruikers van het internet, vormt de toolbar, de taakbalk waarop alle instrumenten waarvan we gebruik kunnen maken terug te vinden zijn en die op de webpagina van een navigatieprogramma zoals Explorer kan worden geïnstalleerd, een heel nuttig hulpmiddel. De aanwezigheid van de Google-taakbalk maakt het mogelijk om vanaf de pagina waarop men zich op dat moment bevindt met behulp van Google te zoeken zonder naar de site van Google zelf te gaan.

(c)2003 Google

De nieuwe versie ziet er echter uit als volgt:

[Gian Luca, per favore, puoi mettere qui la versione attuale della toolbar Google?]

Als we aan de linkerkant (van de oude versie) beginnen, zien we hier de belangrijkste kenmerken: het eerste veld is een zogenaamd pull-down menu (zo één dat als een soort gordijn openschuift als je erop klikt) en heeft verschillende opties. De eerste stuurt de gebruiker door naar de "Google Home Page" en is bijvoorbeeld nuttig wanneer men een zinvol gebruik wil maken van de "Language Tools". Overigens verschijnt de "Language tools" optie niet altijd op de zoekpagina, en men moet in dat geval naar de home page om haar te vinden, waar zij altijd oproepbaar is.

Gerekend vanaf het pull-down menu is de tweede optie "Google images" (of afbeeldingen), en ook deze is potentieel erg nuttig voor vertalers. Via deze optie krijgt men toegang tot de pagina Google Image Search (http://www.google.com/imghp). Als men hier een woord of string invoert, krijgt men als resultaat afbeeldingen die iets te maken hebben met dat woord of die combinatie van letters. Voer ik bijvoorbeeld "badger" in, dan krijg ik als resultaat vooral foto´s van dit zoogdier, dat ik kan herkennen en benoemen in mijn taal, indien anders dan het Engels. Met deze foto bij de hand kan ik het gemakkelijk zonder het woordenboek stellen en toch zeker zijn waarover ik het heb.

Men ziet dat deze methode van vertalen de normale schema´s van het vertaalproces omzeilt. Het gaat namelijk in dit geval niet om het talige teken dat wordt vertaald, maar om een beeld (dat geen semantische vertaling behoeft, tenzij het om een blinde gaat) dat elke spreker interpreteert (maar we weten dat de mate waarin beelden geïnterpreteerd kunnen worden beduidend lager ligt dan die van symbolen) en zonodig vertaalt in woorden van zijn moedertaal. Als alle vertalingen op deze wijze tot stand konden komen zou de mate van subjectiviteit van de vertaalkeuzen sterk beperkt worden. Maar dat is natuurlijk niet mogelijk omdat in de eerste plaats niet alle woorden uit te drukken zijn in beelden (men denke aan abstracte begrippen of lidwoorden of voorzetsels) en in de tweede plaats doordat teksten niet alleen bestaan uit lexicale eenheden maar ook uit combinaties daarvan.

Overigens bestaan er ook gedrukte woordenboeken waarin plaatjes een plaats krijgen. Deze zijn dan vaak gerangschikt naar de sector van het leven waarop de woorden betrekking hebben, bijvoorbeeld het luchtverkeer, het leger of de dierenwereld. Een voorbeeld hiervan is de Italiaanse Zingarelli.

Een woordenboek dat geheel op dit principe is gestoeld is het Duden Bildwörterbuch van de gelijknamige uitgeverij. Het bestaat voor bepaalde combinaties van talen, zoals bijvoorbeeld Nederlands-Duits. Naast honderden afbeeldingen, van het huis tot de leerlooierij en van het laboratorium tot de kinderspeelplaats, vindt men de benamingen in beide talen terug via een verwijzingssysteem met nummers. Daarmee kan het weer mogelijk zijn om via een andere combinatie van talen (Duits-Engels of Duits-Italiaans) het gezochte woord in een andere taal dan het Duits te vinden. Het nadeel is dat niet alle delen meer up-to-date zijn en de bijgewerkte versie niet naadloos aansluit op de oudere.²

Zoals men ziet, reikt de technologie ook nieuwe manieren van vertalen aan. In de volgende les zullen we verder gaan met onze beschouwing over de Google-taakbalk.

FREUD SIGMUND, Die Traumdeutung (1902),